بستن
0 محصول
مشاهده سبد خرید
مهدی حسینی
1402-12-13
چرم دوزی چیست؟ ابزار مورد نیاز برای شروع آموزش
چرم دوزی یکی از مهمترین صنایع دستی در ایران و همینطور در کل دنیاست. چرم دوزی چه در ایران و چه در بسیاری از مناطق دنیا همیشه یکی از مهمترین مواد اولیه برای تولید محصولات گوناگون بوده و از قدمت بسیار زیادی برخوردار است. این اهمیت زیاد و تاریخ طولانی سبب شده که امروز ما شاهد تنوع گسترده‌ای در محصولات ساخته شده از چرم باشیم. بسیاری از این محصولات جزئی از صنایع دستی و هنرهای سنتی محسوب شده و گروه دیگری از این لوازم نیز در کارخانه‌جات و به شکل صنعتی تولید می‌شوند. محصولات چرمی از جذابیت و زیبایی خاصی برخوردارند و روز به روز بر کاربردها و محبوبیت آن‌ها افزوده می‌شود.
به همین دلیل یکی از کسب و کارهای پُربازدهی که امروز می‌توان با هزینه نه چندان زیادی راه‌اندازی کرد، تولید محصولات و دست‌سازه‌های چرمی است. همچنین چرم دوزی یکی از فعالیت‌های هنری لذت‌بخشی است که بسیاری از افراد تنها از روی علاقه به آن می‌پردازند. ساخت انواع اکسسوری‌های جذاب، جلد دفتر، کیف، قاب گوشی و… با استفاده از چرم و خلاقیت و هنر خودتان، می‌تواند یکی از لذت‌بخش‌ترین تجربه‌های زندگی‌تان باشد. پس در این مطلب تلاش می‌کنیم تا اطلاعات مفیدی را در این زمینه در اختیارتان قرار دهیم و به مهمترین نکات درباره هنر چرم دوزی اشاره کنیم. پس بیایید در قدم اول ببینیم چرم دوزی چیست؟!
چرم دوزی
چرم دوزی چیست
به مجموعه اقداماتی که در طی آن با استفاده از چرم به ساخت و تولید محصولات هنری و کاربردی می‌پردازند چرم دوزی می‌گویند. در این هنر، قطعات چرمی با استفاده از نخ و سوزن و متناسب با الگویی که از پیش طراحی شده است به یکدیگر دوخته می‌شوند. اولین مرحله در کار چرم دوزی تهیه الگو است و سپس الگوی مورد نظر باید روی چرم کپی شود. بعد از این مرحله قطعات چرم با توجه به الگوی کشیده شده برش می‌خورند و پس از سنبه زدن (سوراخ کاری) چرم، مرحله دوخت آغاز می‌شود.
به طور قطع نمی‌توان چرم دوزی را تا حد فعالیتی صرفا مصرفی تنزل داد. چرا که اغلب محصولاتی که با استفاده از چرم و هنر چرم دوزی ساخته می‌شوند حاصل ذوق، خلاقیت و مهارت افراد است و ارزش هنری بالایی دارند. در تمام مراحل چرم‌دوزی مثل طراحی، برش، دوخت و تزئین هنرمند با به کارگیری خلاقیت و نبوغ خود کار را پیش می‌برد و محصول نهایی را آماده می‌کند. در نتیجه با توجه به کیفیت و مرغوبیت محصولات چرمی، می‌توان برای بسیاری از آن‌ها ارزشی هنری نیز قائل شد. افزون بر این، طیف وسیعی از محصولات چرمی ایران جزء صنایع دستی ایران بوده و از ارزش فرهنگی بالایی نیز برخوردارند. معروف‌ترین هنر ایرانی که مواد اولیه آن چرم است سراجی نام دارد که البته در ادامه به معرفی آن می‌پردازیم.
با این حال امروزه بسیاری از محصولات چرمی در کارخانه‌جات و با استفاده از چرم‌های مصنوعی تولید می‌شود. در کنار این بازار بزرگ و پرتقاضا بسیاری از هنرمندان نیز به تولید محصولات چرمی با استفاده از انواع چرم‌های طبیعی و گیاهی می‌پردازند و این تولیدات دستی نیز مخاطب‌ها و طرفداران خود را دارند.
هنر چرم
نمونه‌هایی از محصولات چرمی
در گذشته از چرم طبیعی برای ساخت انواع پوشاک، کیف، کفش، چکمه، زین اسب و… استفاده می‌کردند. امروز محصولات چرمی دارای تنوع بالایی هستند و در کیفیت‌ها و انواع مختلفی تولید می‌شوند. بسیاری از این محصولات در کارخانه‌ها تولید شده و تعداد زیادی نیز توسط هنرمندان و در کارگاه‌های چرم دوزی ساخته می‌شوند. انواع زیورآلات و اکسسوری، کیف، کفش، کمربند، کلاه، دستکش، ژاکت، جلیقه، کاور موبایل، تزئینات دیواری و مبلمان تعدادی از محصولاتی هستند که با استفاده از چرم ساخته می‌شوند.
در تولید این لوازم از انواع چرم‌های طبیعی، صنعتی و نیمه صنعتی و همینطور چرم‌های پلاستیکی استفاده می‌شود. همچنین فرایند تولید این محصولات می‌تواند دستی و سنتی بوده و یا به شکل صنعتی انجام شود.
سراجی چیست
سراجی یکی از هنرهای سنتی و قدیمی ایران است که در طی آن هنرمند با استفاده از چرم دباغی شده به تولید انواع محصولات چرمی می‌پردازد. در گذشته با توجه به شیوه زندگی مردم، چرم دوزی و سراجی یکی از مهمترین حرفه‌های زمان خود محسوب می‌شد. زین و افسار عمده‌ترین تولیدات سراج‌ها را تشکیل می‌داد و همچنین کمربند، انواع کیف، زیورآلات و تزئینات صندوق‌های قدیمی نیز محصولات دیگری بودند که با استفاده از این هنر تولید می‌شد. سَرج در زبان عربی به معنای “زین” است و به همین دلیل زین‌ساز به “سراج” و کار زین‌سازی به “سراجی” شهرت یافته است.
آموزش چرم دوزی
تاریخچه چرم دوزی
اگر بخواهیم در یک کلام بگوییم، به احتمال فراوان تاریخ استفاده از چرم به اندازه تاریخ انسان است. به نظر می‌رسد انسان در طول دوره سنگ از پوست جانورانی که شکار می‌کرده به عنوان پاپوش و لباس استفاده کرده است. استفاده از پوست و خز حیوانات بزرگی مثل خرس، گزینه بسیار مناسبی برای رفع مشکل سرما بود و از طرف دیگر بشر می‌توانست با ساختن کفش‌های چرمی اولیه، قدم زدن و پیاده‌روی بر زمین سخت را برای خود آسان‌تر و ایمن کند.
با این حال تاریخ اولین شواهدی که نشان‌دهنده استفاده انسان از چرم است به چهارصد هزار سال قبل باز می‌گردد. باستان‌شناسان کاردک‌هایی یافته‌اند که احتمال می‌دهند از آن‌ها برای برش پوست و آماده‌سازی چرم استفاده شده است. اولین سوزن‌های خیاطی متعلق به 33 هزار سال قبل از میلاد است و می‌توان این احتمال را در نظر گرفت که انسان از این سوزن‌ها برای سوراخ کردن و رد کردن نخ از پوست حیوانات بهره می‌گرفت. با شکل‌گیری اولین تمدن‌های بزرگ انسانی از 5 هزار سال ق.م می‌توان شاهد رشد صنعت چرم بود. برخی از قدیمی‌ترین روش‌های دباغی در همین زمان در عراق ابداع شدند.
صنایع دستی
اولین محصولات چرمی تاریخ
قدیمی‌ترین کفش چرمی جهان به 3500 سال پیش از میلاد تعلق دارد که در ارمنستان کشف شده است. در این دوران با گسترش تمدن‌ها، صنعت چرم نیز با توجه به کاربرد و اهمیت فراوانش روز به روز رشد می‌کرد. در این دوره که همزمان با عصر برنز بود از چرم برای ساخت کالاهای مختلفی مثل کفش، شنل، کلاه، ادوات جنگی و… استفاده می‌کردند. یکی از اشیایی که از این دوران به جا مانده کفشی همراه با تعدادی سوراخ برای بند است، متعلق به 1300 سال پیش از میلاد. با توجه به پرداخت‌هایی که روی کفش انجام شده می‌توان به پیشرفت صنعت چرم در این دوران پی برد.
نمونه تاریخی دیگری که استفاده از چرم را نشان می‌دهد، جسد مردی است متعلق به عصر آهن که به مرد کروگان شهرت دارد. یک بازوبند چرمی بر بازوی این مرد قرار گرفته که به گمان بسیاری از پژوهشگران نشان‌دهنده جایگاه و مقام بالای اوست. بررسی‌ها زمان مرگ این مرد را به 362 تا 175 سال قبل از میلاد نسبت می‌دهند. در طول این سال‌ها صنعت چرم دوزی در اغلب تمدن‌های بزرگ مثل چین، هند، مصر و ایران به رشد و تکامل خود ادامه داد و در قرن‌های بعد نیز از مواد چرمی برای ساخت کالاها و محصولات مختلفی استفاده شد. تا امروز که صنعت چرم با توجه به پیشرفت‌های صورت گرفته به یکی از مهمترین صنایع دنیا تبدیل شده و به طور گسترده توسط افراد مورد استفاده قرار می‌گیرد.
کیف چرمی
نگاهی به تاریخ چرم دوزی در ایران
به احتمال فراوان پیشینه استفاده از چرم در ایران به زمان تمدن‌های اولیه باز می‌گردد. درفش کاویانی پرچم اسطوره‌ای ایران در دوره‌های پیشدادی و کیانی که در شاهنامه آمده از جنس چرم بود. بسیاری از تاریخ‌دانان معتقدند این پرچم در دوره‌های تاریخی ایران از جمله شاهنشاهی هخامنشی، اشکانی و ساسانیان نماد و پرچم ملی ایران بوده است. به گفته منابع این درفش از چرم یا پوست پلنگ و یا پوست شیر ساخته شده بود.
اما چرم دوزی سنتی ایران به سراجی معروف است. کیف، کمربند، زین اسب، افسار و زیورآلات از جمله کالاهایی بود که برای ساخت آن‌ها از سراجی استفاده می‌شد. اسنادی مربوط به پس از حمله مغول از خواجه رشیدالدین، تاریخ‌نگار و پزشک ایرانی، وجود دارد که نشان‌دهنده رونق چرم دوزی و تجارت پوست در ایران و به خصوص در تبریز و شیراز است. در دوره قاجار یکی از مراکز تولید چرم، همدان بود تا جایی که این شهر را شهر دباغخانه‌ها می‌نامیدند. در این دوران صادرات پوست و چرم به روسیه، عثمانی و هند رونق فراوانی داشت و علاوه بر همدان، شهرهای دیگری مثل اصفهان و تبریز نیز نقش به سزایی در تولید و تجارت چرم داشتند.
اولین کارخانه چرم سازی در ایران در سال 1308 در شهر تبریز احداث شد و پس از آن کارخانه‌هایی در همدان، تهران و اصفهان تاسیس شد. در سال 1311 اردشیر یگانگی اولین کارخانه ماشینی و مدرن چرم سازی را در همدان تاسیس کرد و این شروعی بود بر رشد و گسترش تولید محصولات چرمی در ایران. به طوری که تعداد کارخانه‌های چرم سازی ایران از یک کارخانه در سال 1311 به 22 کارخانه در سال 1322 افزایش پیدا کرد.
محصولات چرمی
نکات مهم قبل از شروع کار کردن با چرم
پیشنهاد می‌کنیم قبل از شروع یادگیری هنر چرم دوزی هدف خودتان را مشخص کنید. آیا می‌خواهید کسب و کاری راه بیندازید و با تولید محصولات چرمی کسب درآمد کنید؟ یا از روی علاقه و برای تولید محصولات هنری می‌خواهید این کار را یاد بگیرید؟ شاید هم بخواهید برای خودتان و اطرافیان‌تان محصولات کاربردی مثل جاسوئیچی و کیف درست کنید. به طور کلی این که بدانید هدف‌تان از یادگیری این هنر چیست، می‌تواند تا حد زیادی مسیر یادگیری شما را شفاف و روشن کند. اینگونه بدون اتلاف وقت و هزینه‌های اضافی می‌توانید به تولید و ساخت محصولات مورد علاقه خودتان بپردازید.
راه‌های یادگیری هنر چرم دوزی
برای شروع کار با چرم و یادگیری هنر چرم دوزی مانند بسیاری از هنرها و حرفه‌های دیگر می‌توان از روش‌های مختلفی استفاده کرد. این کاملا به سلیقه و اهداف شما بستگی دارد و شما می‌توانید با توجه به نیازها و هدف‌هایی که دارید روش مناسب برای یادگیری هنر چرم دوزی را انتخاب کنید.
یادگیری به صورت خودآموز
اولین و در دسترس‌ترین راهی که برای یادگیری این هنر در اختیار داریم استفاده از محتواها و ویدیوهای آموزشی رایگان در اینترنت است. یوتیوب می‌تواند منابع آموزشی مناسبی در اختیار شما قرار دهد تا شما به صورت خودآموز یادگیری این هنر را آغاز کنید. علاوه بر این، بررسی محصولات چرمی مختلف و آزمون و خطاهای گوناگون نیز در یادگیری هنر چرم دوزی موثر است. در نهایت این که می‌خواهید چه نوع محصولی تولید کنید و اینکه هدف شما از تولید محصول مورد نظر چیست، مشخص می‌کند که یادگیری این هنر با روش خودآموز مناسب شما هست یا نه.
یادگیری با استفاده از دوره‌های آنلاین
اگر قصد دارید هدفمندتر و با نظم بیشتری یادگیری هنر چرم دوزی را آغاز کنید، شرکت در دوره‌های آموزشی آنلاین می‌تواند انتخاب مناسبی باشد. در طی یک دوره آموزشی آنلاین شما با اصول و بسیاری از جزئیات هنر چرم دوزی آشنا خواهید شد و با سرعت بیشتری این مسیر را طی خواهید کرد. این دوره‌ها اغلب توسط افراد با تجربه و اساتید مجرب تهیه شده و برای افرادی که امکان شرکت در کلاس‌های حضوری را ندارند گزینه بسیار مناسبی هستند.
یادگیری از طریق ورکشاپ‌ها
امروز در بسیاری از آموزشگاه‌ها و کارگاه‌های هنری انواع ورکشاپ‌ها و کارگاه‌های آموزشی برگزار می‌شود. شرکت در این کارگاه‌های آموزشی که به صورت فشرده و کوتاه مدت اجرا می‌شوند یکی دیگر از راه‌های یادگیری هنر چرم دوزی است. در این ورکشاپ‌ها اصول، تکنیک‌ها و مهارت‌های لازم برای کار کردن با چرم به شکل خلاصه و مفید به شرکت‌کنندگان آموزش داده می‌شود.
آموزش چرم دوزی
یادگیری با شرکت در کلاس‌های حضوری
در نهایت شرکت در کلاس‌های حضوری می‌تواند اصولی‌ترین و موثرترین راه برای یادگیری هنر چرم دوزی باشد. در طول کلاس‌های حضوری تمامی مراحل هنر چرم دوزی به شکل دقیق و جزئی آموزش داده شده و هنرجو با تمام اصول و روش‌های کار با چرم آشنا می‌شود. این روش نسبت به سایر روش‌های یادگیری هزینه و زمان بیشتری را در بر می‌گیرد اما می‌توان گفت یکی از مطمئن‌ترین راه‌ها برای یادگیری این هنر به صورت حرفه‌ای است. وجود یک استاد ماهر و کارکشته می‌تواند سرعت و کیفیت روند یادگیری ما را تا حد مطلوبی افزایش دهد. علاوه بر این با شرکت در بسیاری از کلاس‌ها و دوره‌های حضوری گواهینامه و مدارک مربوطه را نیز دریافت خواهیم کرد.
یادگیری از طریق کارآموزی
اما می‌توان گفت در مقایسه با تمام این روش‌ها، شاگردی نزد یک استاد با تجربه و ماهر، حال و هوا و مزایای دیگری دارد. این که به صورت عملی و در فضای حرفه‌ای، یادگیری هنر چرم دوزی را آغاز کنیم می‌تواند تاثیرات بسیار مثبتی در کار چرم دوزی ما داشته باشد. اگر در اطراف محل زندگی شما کارگاه یا استاد چرم دوزی وجود دارد و اگر خودتان هم برای کار کردن در این فضا اشتیاق دارید، حتما یک دوره کارآموزی چند ماهه را بگذرانید. به هر حال این قبیل فعالیت‌ها مستقیما با تجربه و مهارت افراد سر و کار دارد و استفاده از تجارب اساتید کارکشته می‌تواند اتفاقات خوبی را رقم بزند.
ابزار چرم دوزی
ابزار مورد نیاز برای چرم دوزی
در هنر چرم دوزی با دست از ابزارها و لوازم مختلفی استفاده می‌شود که در ادامه آن‌ها را معرفی می‌کنیم:
چرم
مهمترین مواد اولیه چرم دوزی، چرم است. چرم در انواع جانوری، گیاهی و صنعتی تولید می‌شود که هر کدام دارای ویژگی‌های خاصی هستند. چرم جانوری از پوست خام جانوران به خصوص گاو به دست می‌آید که پس از طی کردن فرایند دباغی به ماده‌ای مقاوم و پایدار تبدیل می‌شود. چرم گیاهی نیز طی فرایند مخصوصی از گیاهان مختلفی مثل پوست پرتقال، سیب، آناناس و یا کاکتوس به دست می‌آید. همچنین چرم‌های مصنوعی نیز در کارخانه‌ها و اغلب با استفاده از پلاستیک تولید می‌شوند.
سنبه
ابزاری از جنس فولاد است که برای سوراخ کردن چرم و به اصطلاح سنبه‌کاری مورد استفاده قرار می‌گیرد. سنبه در اندازه‌های مختلفی تولید می‌شود که با استفاده از آن سوراخ‌های دوخت را بر سطح چرم ایجاد می‌کنند. با استفاده از سنبه می‌توان سوراخ‌های دقیق و منظمی ایجاد کرد تا رد کردن نخ و سوزن به شکل بهتری انجام شود. برخی از سنبه‌ها دارای مقاطعی با اشکال گوناگون هستند که برای تزئین محصولات چرمی به کار می‌روند.
مشته
ابزاری به شکل گوشتکوب و از جنس فولاد است که در سایزهای مختلفی تولید می‌شود. از این وسیله برای ضربه زدن به سنبه و محکم کردن اتصالات قطعات چرمی استفاده می‌کنند.
ابزار کار
تخته چرم دوزی
تخته‌ای از جنس فایبرگلاس یا پلاستیک فشرده است که چرم را روی آن قرار داده و سنبه‌کاری می‌کنند.
نخ
در چرم دوزی از سه نوع نخ ابریشمی، موم زده و تریشه استفاده می‌کنند. نخ ابریشمی در کارهای ظریف‌تر و پرجزئیات مورد استفاده قرار می‌گیرد. نخ موم زده اما از مقاومت و دوام بالاتری برخوردار است و می‌توان با استفاده از آن اتصال محکمی بین قطعات چرمی برقرار کرد. نخ‌های تریشه به شکل بندهای چرمی‌ای هستند که از چرم‌های طبیعی و مصنوعی برش خورده‌اند و اغلب برای تزئین محصولات چرمی به کار می‌روند.
سوزن
سوزن چرم دوزی باید از مقاومت بالایی برخوردار باشد تا به راحتی از چرم عبور کند. علاوه بر این، سوراخ سوزن چرم دوزی باید به اندازه‌ای باشد که انواع نخ‌های مومی و ضخیم نیز به راحتی از آن عبور کنند.
پانچ
برای سوراخ کردن قطعات چرم و محصولات مختلفی مثل کمربند یا کیف می‌توان از پانچ استفاده کرد.
اسپیسر کوک
ایجاد سوراخ‌های منظم و با فاصله یکسان در چرم دوزی می‌تواند مشکل باشد. اما با استفاده از اسپیسر کوک جای دقیق سوراخ‌ها روی چرم می‌افتد و می‌توان به راحتی سنبه‌کاری چرم را آغاز کرد.
گیره پا اسبی
این وسیله از جنس چوب است و توسط اهرمی باز و بسته می‌شود. با قرار دادن چرم در این گیره می‌توان تسلط بیشتری بر کار داشت و با دو دست آزاد دوخت چرم را انجام داد. این ابزار به خصوص برای دوخت دو سوزنه بسیار مناسب است.
لبه گرد کن
از این ابزار برای گرد کردن لبه‌های چرم و از بین بردن زاویه‌ها در محصولات چرمی استفاده می‌شود.
خودکار اکلیلی یا ژله‌ای
یکی دیگر از ابزار مورد نیاز در کار چرم دوزی است که از آن برای گذاشتن علامت روی چرم استفاده می‌شود. جنس مایع خودکار از جیوه است و به راحتی با مالش دست یا با استفاده از خودکار پاک‌کن از بین می‌رود.
قیچی چرم دوزی
این قیچی از قیچی‌های معمولی تیز‌تر بوده و دارای تیغه‌های کوتاه‌تری است. همچنین دسته این قیچی به گونه‌ای ساخته می‌شود که بتوان فشار بیشتری وارد کرد تا برش قطعات چرم راحت‌تر و تمیز انجام شود.
ابزار عمومی چرم دوزی
لوازم دیگری نیز در هنر چرم دوزی مورد استفاده قرار می‌گیرد که به نوع محصولات، نیازها و تجربه‌های افراد بستگی دارد. خط‌کش، گونیا، کاتر، آستر، دکمه، زیپ، قفل، سگک و… نمونه‌هایی از لوازمی هستند که اغلب در کار چرم دوزی دستی از آن‌ها استفاده می‌شود.
کسب درآمد از چرم‌دوزی
راه‌های کسب درآمد از هنر چرم دوزی
برای کسب درآمد از هر هنری باید قبل از هر چیزی مهارت‌های لازم را کسب کنیم و تا حد قابل قبولی آموزش ببینیم. کسب این مهارت‌ها تنها از طریق آموزش و تمرین فراوان ممکن می‌شود. خوشبختانه چرم دوزی بازار پرتقاضایی دارد و اگر شما مهارت‌های لازم و همینطور محصولات با کیفیتی تولید کنید، می‌توانید سهمی از این بازار داشته باشید.
اما متاسفانه مهارت و کیفیت به تنهایی برای کسب درآمد کافی نیست و در کنار این دو باید در برندسازی و بازاریابی محصولات خودتان نیز هوشمندانه و حرفه‌ای عمل کنید. تداوم و به کارگیری انواع استراتژی‌های بازاریابی و تبلیغات، می‌تواند در رشد کسب و کار شما تاثیر به سزایی داشته باشد. شما می‌توانید محصولات خود را تحت برند شخصی و در سایت‌ها و فروشگاه‌های آنلاین به فروش برسانید و یا آن‌ها را در فروشگاه‌های سطح شهرتان در دسترس علاقه‌مندان قرار دهید. همچنین تدریس و برگزاری دوره‌های آموزشی حضوری و غیرحضوری نیز می‌تواند یکی دیگر از راه‌های کسب درآمد از هنر چرم دوزی باشد.
کیف چرمی
چگونگی نگهداری صحیح از چرم
معمولا اغلب محصولات چرمی از قیمت و ارزش زیادی برخوردارند و به همین دلیل بهتر است به شکل مناسبی از آن‌ها نگهداری کنیم. مهمترین نکته در نگهداری از چرم، تمیز نگه داشتن آن است. باید به طور منظم و در زمان مناسب با استفاده از محلول‌ها و روغن‌های مخصوص، سطح کالاهای چرمی را از گرد و غبار و آلودگی‌ها پاک کنیم. همچنین قرار گرفتن طولانی مدت چرم در برابر نور مستقیم آفتاب باعث خشکی و شکنندگی آن می‌شود. در نتیجه تا جای ممکن باید از قرار دادن چرم در برابر آفتاب خودداری کنیم.
چرم باید در فضای خشک و خنک نگهداری شود و در معرض هوای آزاد قرار بگیرد. نگه داشتن لباس‌های چرمی در کیسه پلاستیکی یا در فضای بسته کمد، عمر آن‌ها را کاهش می‌دهد. رویه چرم در فضای گرم و مرطوب به شدت مستعد کپک زدن است و کپک یکی از مهمترین عواملی محسوب می‌شود که سلامت محصولات چرمی را به خطر می‌اندازد.
برای نرم کردن سطح چرم می‌توان از روغن‌های مخصوص چرم استفاده کرد اما از جایی که چرم دارای انواع مختلفی است، باید در انتخاب روغن مناسب دقت کنید تا نتیجه دلخواه حاصل گردد. علاوه بر این موارد، عامل دیگری که باعث خرابی چرم می‌شود کشیدگی و دفرمه شدن آن است. پس تا جای ممکن از کشیدن بیش از حد چرم خودداری کنید و در انتخاب لباس، کفش یا کیف خود، سایز مناسب را در نظر بگیرید تا در طولانی مدت دچار تغییر فرم نشوند.
صنایع دستی چرمی
جمع‌بندی
چرم دوزی یکی از هنرهای باستانی و با سابقه در ایران و کل دنیاست. این هنر با توجه به ویژگی‌های منحصر به فردش در طول تاریخ به رشد و گسترش خود ادامه داده و امروز در زمینه‌های گوناگی از آن استفاده می‌شود. همچنین بسیاری از هنرمندان به شکل دستی، کار چرم دوزی را انجام می‌دهند و محصولات با ارزش و زیبایی تولید می‌کنند. چرم دوزی یکی از رشته‌های هنری است که بدون نیاز به فضای خاصی و با هزینه نه چندان زیادی می‌توان از طریق آن کسب درآمد کرد. تنها کافی‌ست آموزش‌ها و مهارت‌های لازم را کسب کرده و با تمرین و تلاش، کیفیت محصولات خود را بالا ببریم. چرم، بازار پرتقاضا و گسترده‌ای دارد و مطمئنا شما نیز با تداوم و هوشمندی می‌توانید سهمی از این بازار بزرگ داشته باشید.