آتشکده بهرام یزد – داستان آتشی که 1500 سال خاموش نشد

آتشکده بهرام یزد از مهمترین آتشکده‌های روشن زرتشتیان ایران است. قدمت این آتشکده در مقایسه با سایر آتشکده‌های باستانی ایران، زیاد نیست اما یک ویژگی منحصر بفرد دارد! در دل مجمر برنزی آن آتشی فروزان است که قدمتی 1500 ساله دارد؛ آتشی کهنسال که طوفان حوادث 15 قرن یارای خاموشی‌اش را نداشته است. داستان فروزندگی این آتش چنان شگفت انگیز است که با وجود همه‌ی حقیقتی که در دل خود دارد، شبیه به افسانه‌ها است. با ما همراه باشید تا درباره آتشکده زیبای بهرام یزد و نیز آتش همیشه روشن آن بیشتر بدانیم.

آتشکده بهرام یزد

همانطور که از نام آن پیدا است، محل نگهداری آتش مقدس و مربوط به دین زرتشت است. آتشکده بهرام یزد، یکی از سه آتش باستانی و مقدس زرتشتیان است که قدمت آن به دوران ساسانی و یزدگرد سوم می‌‌رسد. شعله‌ی این آتش 15 قرن می‌باشد که به طور پیوسته روشن بود‌ه و روزگاران زیادی را به چشم دید‌ه تا از دوران ساسانی برای ما به یادگار بماند. آتش فروزان آن، نمایانگر پیوند آیین زرتشت با فرهنگ و آداب و رسوم آریایی می‌باشد. که می‌تواند برای هر فرد اهل ذوق و هنری جالب توجه باشد. 

آتشکده بهرام یزد در سال 1378 هجری شمسی با شماره ثبت 2431 در فهرست آثار ملی ایران ثبت شد و یکی از نمادهای تاریخی شهر یزد محسوب می‌شود. البته در آن زمان، بسیاری از بزرگان دین زرتشت با ثبت این آتشکده در فهرست آثار ملی موافق نبودند و معتقد بودند کثرت گردشگران و بازدید از آن میتواند قداست مکان را تحت تاثیر قرار دهد یا باعث تخریب بنا شود که خوشبختانه این مساله با وجود مقرراتی که برای بازدیدکنندگان مدون گشت، حل شد.

آتشکده بهرام یزد را با نام‌های دیگری همچون آتشکده یزد یا خانه زرتشتیان یزد نیز می‌شناسند.

آتشکده بهرام یزد

تاریخچه آتشکده بهرام یزد

همانطور که اشاره شد، بنای آتشکده بهرام در مقایسه با دیگر آتشکده‌های مشهور و قدیمیِ آیین زرتشتی، عمر درازی ندارد. آتشکده بهرام به همت زرتشتیان یزد و با دستور پهلوی اول در سال 1313 بنا نهاد‌ه شد. 

زمین این بنا، به مساحت 7000 متر مربع، توسط برادران امانت به یاد پدرشان، اردشیر مهربان رستم امانت که از تجار صاحب نام یزد بود، وقف شد. نقشه‌ی بنا توسط مهندسان پارسی کشید‌ه شد‌‌ه و فردی به نام ارباب جمشید امانت، مسئول ساخت و نظارت بنا بود‌‌‌ه است. بخشی از هزینه‌ی ساخت بنا، توسط انجمن پارسیان هندوستان پرداخت شد‌ه است. مشهور است که آقای امانت برای جلب حمایت پارسیان هند برای ساخت این بنا، شخصا پنج مرتبه به هند سفر کرده است. در نهایت، ساخت این آتشکده با سرمایه یکی از زرتشتیان پارسی هند، به نام (همابایی) و برادران امانت به انجام رسید. 

ساختمان آتشکده بهرام در سال 1315 به اتمام رسید و اندکی بعد، یعنی در سال 1318 خورشیدی، آتش 1500 ساله‌ی زرتشتیان به این بنا منتقل گردید.

پشتی سنتی ترمه شاهسوند – بسته 2 عددی سبز

لحاف کرسی دست دوز ترمه طرح افشار رنگ سرمه ای

تمامی محصولات ترمه مشاهده و خرید

آتش فروزان

داستان شگفت انگیز آتش فروزان 1500 ساله

در باور زرتشتیان، آذر یا همان آتش، نماد راستی و پاکی اهورایی می‌باشد. آتش سوزاننده‌ی هر آلودگی است و خود می سوزد و به دیگران نور و گرما می‌دهد. آتش چنان جایگاهی در آیین زرتشتی دارد که باید آن را نماد و شناسه این دین بدانیم؛ البته ذکر این نکته ضروریست که بسیاری به اشتباه، زرتشتیان را آتش‌پرست می‌خوانند که برداشت نادرستی از این آیین باستانی است. در واقع، همانگونه که مسلمانان خدا را به سمت سنگ (کعبه) نیایش می‌کنند، زرتشتیان اهورامزدا را رو به آتش عبادت می‌کنند؛ آتش بهترین داده‌ی اهورا مزدا و میانجی خالق و مخلوق است.

در اساطیر ایرانی، سه آتشکده مقدس از دوران ساسانیان وجود داشته است. آتشکده آذر برزین مهر، آتشکده آذر گشنسب و آتشکده آذر فرنبغ. آتش فرنبغ با موبدان پیوند داشته و همین آتش موجود در آتشکده بهرام یزد می‌باشد. آتش گشنسب با ارتشتاران و جنگ‌سالاران و آتش آذر برزین مهر با کشاورزان در پیوند بوده است. 

Fire Temple of Yazd

اولین محل آتش 

محل ابتدایی آتش آذر فرنبغ در 120 کیلومتری فیروز آباد قرار داشته و همانطور که اشاره شد، مختص روحانیان و پیشوایان زرتشتی، به معنای ورهرام پادشاه آتش‌ها بوده است. پس از یورش اعراب به ایران و خاموش کردن آتش‌های مقدس، آتش آذر فرنبغ، به محلی پنهانی برد‌ه شد تا از گزند و خاموشی اعراب پنهان بماند. 

موبدان این آتش را به مدت 30 سال به صورت مخفیانه در پناه یک غار، به نام اشکفت یزدان، بین عقدا و پارس بانو روشن داشتند. سپس این آتش بی آنکه خاموش شود، به مدت 700 سال در غاری در اطراف عقدای یزد نگه‌داری شد. پس از آن در سال 552  خورشیدی، به روستای ترک‌ آباد اردکان و سپس شریف آباد اردکان منتقل گردید و در آنجا نیز به مدت 300 سال فروزان بود. سپس در سال 852 خورشیدی آتش بهرام به یزد و به منزل یکی از موبدان بزرگ زرتشتی به نام تیرانداز آذرگشست در محله موبدان یزد برد‌ه شد. 

آتش ورهرام در آخرین کوچ از این هجرت 1500 ساله، در سال 1318 به دستور رضا شاه از سرگردانی نجات پیدا کرد و دستور داد‌ه شد بنایی برای نگهداری آن احداث شود. هم اکنون در حدود 8 دهه است که این آتش کهن در دل مجمر برنزی در آتشکده بهرام به شکلی درخشان و فروزان قرار دارد.

عکس آتشکده یزد

معماری بنای آتشکده

ساختمان اصلی بنا در حیاطی بزرگ و پوشانده شد‌‌ه از درختان سبز قرار دارد. با توجه به این که در آیین زرتشت آتش مقدس همواره در مجمری ساده نگهداری می‌شده، ساختمان بنای آتشکده بهرام در عین حالی که زیبا است، ساده و به دور از تجملات است. بنا از خشت و آجر ساخته شد‌‌ه و معماری آن ترکیبی از بناهای هندی و ساختمان‌های دوران هخامنشی است. در جلوی بنا، یک حوض آبی رنگ دایره‌ای شکل وجود دارد که بر زیبایی بنای آتشکده بهرام می‌افزاید. این آتشکده عناصر چهارگانه حیات، یعنی آب، خاک، باد و آتش در کنار هم گرد آمده‌اند.

همچنین در قسمت بالای درب اصلی آتشکده بهرام، نماد سنگی بزرگ و بسیار زیبایی از فروهر در کنار جمله معروف زرتشتیان، یعنی پندار نیک، گفتار نیک و کردار نیک، حک شد‌ه است.

حیاط آتشکده بهرام از درختان سرو سبز پوشانده شد‌ه که حالت سنتی و سرزنده به این مکان مقدس می‌بخشد.

آتشکده زرتشتیان یزد

سایر مکان‌های دیدنی آتشکده

آتش مقدس 1500 سال است که بی‌انقطاع در حال گداختن است و این مهم، در طی سال‌ها و قرن‌ها به همت زرتشتیان مومن و وفادار به دست آمد‌ه است. هم‌اکنون نیز این آتش مقدس محل عبادت زرتشتیان است و مجمر برنزی آن و به دور از باد و نور خورشید و حتی نفس انسان‌ها، در پشت حفاظ شیشه‌ای نگهداری می‌شود. 

بازدیدکنندگان غیرزرتشتی، فقط از یک سمت حفاظ شیشه‌ای می‌توانند آتش را ببینند و سه سمت دیگر آن، مختص زرتشتیان است.  تنها فرد امینی که به آن هیربد می‌گویند و نفس خود را با پارچه‌ای سفید می‌پوشاند، اجازه دارد به آتش نزدیک شود. او با اضافه کردن چوب‌های خشک و مقاوم درختان زردآلو و بادام، مسئول روشن نگه داشتن آتش می‌باشد. به غیر از آتش مقدس، مکان‌های دیگری نیز در آتشکده قابل بازدید هستند:

آب انبار آتشکده یزد

در زیرزمین آتشکده بهرام، آب انبار وجود دارد که در زمان ساخت بنا، وظیفه‌ی ذخیره و آب‌رسانی به اهالی آتشکده را بر عهده داشته است. این مکان امروزه قابل بازدید می‌باشد و در قسمت ورودی آن، نمایشگاهی از عکس‌های مرتبط با آداب و رسوم زرتشتی و مراسم آن‌ها به چشم می‌خورد. بعد از قسمت نمایشگاه، دالانی وجود دارد که به مخزن آب انبار راه دارد و برای بازدید عموم آزاد می‌باشد.

تالار ورجاوند

این تالار در زمان ساخت بنا یعنی سال 1318 ساخته شد‌‌ه است. و بنای آن در سال 1381 توسط خیری به نام مهندس پرویز ورجاوند بازسازی شد. در این تالار، نمایشگاهی مملو از ماکت‌های انسانی با لباس‌های سنتی زرتشتی به همراه توضیحات، برای نشان دادن آداب و رسوم زرتشتیان قرار دار‌د. اگر به رسم و آیین زرتشتی علاقه دارید، بازدید از این تالار اطلاعات خوبی در اختیارتان قرار خواهد داد.

آتشکده زرتشتی

آدرس آتشکده بهرام یزد

این مکان ارزشمند و تاریخی در شهر یزد، میدان مارکار، خیابان آیت‌الله کاشانی قرار دارد. این مکان در روزهای غیر تعطیل و به غیر از ایام خاص برای بازدیدکنندگان باز می‌باشد. ساعت بازدید مجموعه، 8 صبح تا 9 شب است. با توجه به این که آتشکده بهرام یک مکان مذهبی است، بازدیدکنندگان تنها از قسمت غربی مجموعه می‌توانند به آن وارد شوند. قسمت شرقی و بسیاری اتاق‌ها و تالارهای آتشکده مختص موبدان و عبادت کنندگان زرتشتی است.

به دلیل این که میدان مارکا‌ر از اصلی‌ترین خیابان‌های یزد به حساب می‌آید، وسایل نقلیه عمومی و تاکسی به راحتی به این مکان تردد می‌کنند و می‌توانند شما را به آتشکده بهرام یزد برسانند.